Każdy ma prawo rozrządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci, czyli sporządzić testament.
Ustawodawca przewidział, iż ostatnią wolę można sporządzić zarówno np. w zaciszu własnego mieszkania na zwykłej kartce papieru jak i w kancelarii notariusza w formie aktu notarialnego.
Wydziedziczenie to pozbawienie najbliższych (dzieci, wnuki, małżonka, rodziców) prawa do zachowku, czyli co najmniej ½ części jaką wydziedziczony otrzymałby, gdyby dziedziczył na podstawie ustawy. Należy pamiętać, iż koniecznym jest wskazanie powodu wydziedziczenia. Na potrzeby niniejszego wpisu wyobraźmy sobie sytuację taką, iż przyszły Spadkodawca przed swoją śmiercią sporządził ważny testament, gdzie do całego spodku powołał tylko swoją córkę, natomiast wydziedziczył syna np. z powodu tego, iż ten nie interesuje się ojcem i zaniedbuje kontakty rodzinne. Po śmierci Spadkodawcy cały jego majątek przypada powołanej do dziedziczenia w testamencie córce, natomiast z uwagi na to, że Spadkodawca skutecznie pozbawił prawa do zachowku swojego syna, ten nie odziedziczył po ojcu ani złotówki i nie może dochodzić od siostry zachowku. Ale co w sytuacji, gdy syn Spadkodawcy ma dzieci? Należałoby w pierwszej kolejności sięgnąć do przepisu art. 1011 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym „zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę”. Przypomnienia w tym miejscu wymaga, iż „zstępni” to dzieci lub wnuki. Wobec powyższego, skoro Spadkodawca nie wydziedziczył również swoich wnuków (dzieci swojego syna) to te mają uprawnienie do dochodzenia należnego zachowku, albowiem jak wynika z orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1971 r. (sygn. akt: III CZP 5/71, RPEiS 1972, nr 1, s. 350) udział spadkowy, który przypadłby wydziedziczonemu przez spadkodawcę, przypada bowiem zstępnym wydziedziczonego. Paradoksalnie, w wyżej przytoczonej sytuacji uprawnione do zachowku dzieci wydziedziczonego syna mogą otrzymać wyższy zachowek, niż on sam, pod warunkiem, iż są osobami małoletnimi (art. 991 Kodeksu cywilnego). Dzieci wydziedziczonego mają możliwość dochodzenia od siostry swojego ojca zapłaty należnego im zachowku w przeciągu 5 lat od dnia ogłoszenia. Biorąc powyższe pod uwagę, sporządzając testament warto skonsultować swoją decyzję z prawnikiem, albowiem nieroztropne zredagowanie swej ostatniej woli może doprowadzić do niekoniecznie oczekiwanego skutku.
Komentarze